Дорноговь аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2023.03.28-ны өдрийн магадлал №202/МА2023/00010
Шүүхийн шийдвэрийн тойм №39
Шийдвэрийн төлөв: Хүчин төгөлдөр болсон
Санамж: Энэхүү тойм нь шүүхийн шийдвэрийг орлохгүй бөгөөд олон нийтийг мэдээллээр хангах зорилготой болно.
Нэхэмжлэгч Х нь хариуцагч Л-д холбогдуулан гэм хорын хохиролд буюу ослын улмаас машинд учирсан хохирол 9,000,000 төгрөг гаргуулахаар нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч Л эс зөвшөөрч “ … зам тээврийн осол гаргаагүй, гэм буруугүй…” гэж маргажээ.
Анхан шатны шүүх хариуцагчийг гэм буруутай нь тогтоогдоогүй тул гэм хорын хохирлыг хариуцахгүй гэж дүгнээд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэснийг нэхэмжлэгч Х эс зөвшөөрч давж заалдсан гомдол гаргасан.
Хэрэгт цугларсан нотлох баримтаас үзэхэд Foton-BJ42-58 загварын … улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэл, ЗИЛ-130 загварын … улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэл мөргөлдсөн осол гарсан, эрх бүхий албан тушаалтан ослын талаар дүгнэхдээ “…Foton-BJ-58 загварын автомашины жолооч Л нь Замын хөдөлгөөний дүрмийн гол ба туслах замын уулзварт туслах замаас яваа жолооч гол замаас ирсэн тээврийн хэрэгсэлд зам тавьж өгнө” гэсэн заалтыг зөрчиж Зөрчлийн тухай хуульд заасан жолооч замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчиж бусдын … эд хөрөнгөд хохирол учруулсан зөрчлийг гаргасан гэж үзэж, зөрчилд холбогдогч /хариуцагч/ Л-д торгох шийтгэл оногдуулсан байна.
Харин үүнийг зөрчилд холбогдогч /хариуцагч/ Л-ын өмгөөлөгч А эс зөвшөөрч шүүхэд гомдол гаргасан ба анхан шатны шүүх шийтгэлийг хэвээр үлдээж, давж заалдах шатны шүүх зөрчил холбогдогч Л-ийг Зөрчлийн тухай хуульд зааснаар замын тэмдэг, тэмдэглэлийн заалтыг зөрчсөн гэж үзэж анхан шатны шүүхийн шийтгэвэрт өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэжээ.
Давж заалдах шатны шүүх ийнхүү шийдвэрлэхдээ осол гарсан тухай үйл баримтыг “… Л-ийн жолоодож явсан … автомашин замын зорчих хэсэгт бүрэн орж, эгнээ байраа эзэлсэн хойно араас нь … автомашин мөргөж зам тээврийн осол гаргасан. …Дээрх тохиолдолд жолооч Л нь жолоодож явсан тээврийн хэрэгслээ замын зорчих хэсэгт бүрэн оруулан хөдөлгөөнөө үргэлжлүүлж байсан тул араас нь мөргөх хэлбэрээр гарсан зам тээврийн осолд буруутгагдах үндэслэлгүй. …” гэж тогтоосон байна.
Иргэний хуульд зааснаар гэм хор учруулснаас хариуцлага хүлээх үндэслэл нь бусдын эрх, амь нас, сэтгэцэд, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эд хөрөнгөд хууль бусаар санаатай буюу болгоомжгүй үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ээр гэм хор учруулсан тохиолдолд гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй байдаг.
Мөн гэм хор учруулсан этгээд ийнхүү гэм хор учруулсан нь түүний буруугаас болоогүй гэдгийг нотолбол хуульд зааснаас бусад тохиолдолд гэм хор учруулсны хариуцлагаас чөлөөлөгддөг.
Ийнхүү гэм хорын хариуцлага хүлээлгэхэд гэм хор учруулагчийн хууль бус үйлдэл /эс үйлдэхүй/ болон учирсан хохирлын хооронд шалтгаант холбоотой байхыг хуулиар тогтоосон буюу нэхэмжлэгч Х-ийн эд хөрөнгөд учирсан хохирол нь хариуцагч Л-ийн гэм буруутай үйлдлийн улмаас болсон нь тогтоогдсон тохиолдолд хариуцлага хүлээх шалтгаант холбоотой буюу хариуцагч нь нэхэмжлэгчид учирсан гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэг хүлээнэ.
Гэтэл хуулийн хүчин төгөлдөр шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон үйл баримтаас үзэхэд хариуцагчийн гэм буруутай үйлдлийн улмаас нэхэмжлэгчийн эд хөрөнгөд хохирол учирсан гэж үзэх буюу хариуцлага хүлээлгэх шалтгаант холбоо үгүйсгэгдэж, улмаар гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэг хүлээлгэх үндэслэлгүй болох нь тогтоогдсон байна.
Түүнчлэн нэхэмжлэгчийн эд хөрөнгөд учирсан гэм хорын хохиролд хариуцагч гэм буруугүй хэдий ч тэрээр туслах замаас гол зам руу уулзвар нэвтрэхдээ үргэлжилсэн цагаан шугам давж зүүн гар тийш эргэх хөдөлгөөн хийж замын тэмдэг, тэмдэглэлийн заалтыг зөрчсөн нь нэхэмжлэгчийн өмчлөлийн тээврийн хэрэгслийг жолоодож явсан жолоочийн хувьд осол гаргах шалтгаанд нөлөөлсөн байхыг үгүйсгэхгүй юм.
Өөрөөр хэлбэл тодорхой үр дагаврыг үүсгэхэд хүргэсэн бүхий л нөхцөл байдлыг авч үзэхэд тухайн нөхцөл байдал үүсээгүй байсан бол зөрчлийн үр дагавар гарахгүй байсан гэж үзэх тийм үндэслэл тогтоогдсон тохиолдолд хариуцагчийн үйлдэлд гэм хорын хариуцлагыг үндэслэх шалтгаант холбоотой гэж үзэж болно.
Тухайлбал хариуцагчийн замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчсөн үйлдэл нь осол гарахад хэрхэн яаж нөлөөлсөн болон жолооч О-гийн хувьд өөрөөс шалтгаалах бүхий л арга хэмжээг авсан боловч хариуцагч Л-ийн буруутай үйлдэл зам тээврийн осол гарахад нөлөөлсөн гэж үзэх нөхцөл байдал тогтоогдсон тохиолдолд түүнд гэм хорын хохирлыг гэм буруугийн хэр хэмжээгээр хариуцуулж болох боловч тийм нөхцөл байдал хэрэгт цугларсан нотлох баримтаар тогтоогдоогүй.
Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нотлох баримтыг үнэлэхдээ шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрээр нэгэнт тогтоогдсон … үйл баримт хэрэг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдолтой байвал дахин нотолдоггүй журамтай.
Иймээс анхан шатны шүүх шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрийг үндэслэн хариуцагчийг тээврийн хэрэгслүүд мөргөлдсөн осолд буруугүй гэж үзэн гэм хорын хохирлыг хариуцах үндэслэлгүй гэж дүгнэсэн нь үндэслэл бүхий болсон, нотлох баримтыг үнэлэх хуульд заасан журмыг зөрчөөгүй гэж үзэн давж заалдах шатны шүүхээс анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн болно.
Шийдвэрийг бүтнээр харах цахим холбоос: https://shuukh.mn/single_case/26784?daterange=2023-01-01%20-%202023-05-29&id=2&court_cat=1&bb=1
Тоймыг бэлтгэсэн: Дорноговь аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Н.Батчимэг