ШҮҮХИЙН АЖИЛТНЫ ЁС ЗҮЙН ДҮРЭМ
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1.1.Энэ дүрмийн зорилго нь бүх шатны шүүхийн шүүгчийн туслах, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга, шүүхийн мэдээлэл, лавлагааны албаны ажилтан зэрэг шүүхийн захиргааны болон үйлчилгээний ажилтны /Цаашид “шүүхийн ажилтан” гэх/ мөрдөх ёс зүй, зан үйлийг тогтоон хэвшүүлэхэд оршино.
1.2.Уг дүрмийн эрх зүйн зохицуулалтын үндэс нь Шүүхийн тухай хууль, Төрийн албаны тухай хууль, Засгийн газрын 1995 оны 97 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Төрийн захиргааны албан хаагчид сахилгын шийтгэл ногдуулах, энэ талаар төрийн дээд шатны байгууллагад гомдол гаргах журам”, 1999 оны 58 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Төрийн захиргааны албан тушаалтны ёс зүйн хэм хэмжээний тухай дүрэм” болон тэдгээртэй нийцүүлэн гаргасан бусад хууль тогтоомжийн хэм хэмжээ, зарчим байна.
Хоёр. Шүүхийн ажилтны ёс зүйн зөрчил
2.1. Шүүхийн ажилтны ёс зүйн зөрчил гэж холбогдох хууль тогтоомж болон энэ дүрмээр тогтоосон хэм хэмжээг зөрчсөн санаатай буюу санамсаргүй үйлдэл, эс үйлдэхүйг хэлнэ.
2.2. Шүүхийн ажилтны үйл ажиллагаа, зан байдал нь шүүхийн талаар олон нийтийн ойлголт, санаа бодол, итгэл үнэмшилд чухал нөлөөтэй тул шүүхийн ажилтан бүр шүүхийн нэр хүндэд харшилсан ёс зүйн аливаа зөрчлийг гаргахгүй байх үүрэгтэй.
Гурав. Шүүхийн ажилтны ёс зүйн ерөнхий шаардлага
3.1. Шүүхийн ажилтан нь ёс зүйн дараах ерөнхий шаардлагыг биелүүлж ажиллана. Үүнд:
3.1.1. Шүүхэд хянан шийдвэрлэгдэж буй хэрэг, маргааны оролцогч, шүүхэд хандсан иргэн, хуулийн этгээд болон хамт ажиллаж байгаа хүмүүстэй үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, нас, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсролоор нь ялгаварлахгүй, хүндэтгэлтэй, тэгш, шударга харилцах;
3.1.2. Албан тушаалдаа хүндэтгэлтэй хандах;
3.1.3. Шүүх гагцхүү хуульд захирагдан, шударга, алагчлалгүй ажиллаж чадна гэсэн итгэлийг өөрийн үйл ажиллагаа, үг яриагаар төрүүлж чадахүйц харилцааны соёл, мэдлэг, ур чадварыг эзэмшсэн байх;
3.1.4. Шүүхийн байгууллагад ажиллаж байгаа хэн нэгний хувийн болон гэр бүлийн байдал, ажил хэргийн чадвар, мэргэжлийн түвшингийн талаар аливаа мэдээллийг бусдад тараахгүй байх;
3.1.5. Хамт ажиллаж байгаа хүмүүст хууль тогтоомжийн болон ёс зүйн хэм хэмжээг зөрчихгүй байхыг шаардах;
3.1.6. Хууль тогтоомж болон удирдлагаас өгсөн даалгаврын дагуу хүлээсэн ажил, үүргээ гүйцэтгэхээс бусад тохиолдолд аль ч шатны шүүхийн ажилтан бусад ажилтнуудаас илүү эрх эдлэхгүй байх;
3.1.7. Албан үүргээ гүйцэтгэсний улмаас илэрхий болсон хувь хүн, байгууллага, төрийн нууцыг задруулахгүй байх;
3.1.8. Хэргийн оролцогчидтой хувийн харьцаанд орохгүй байх;
Дөрөв. Шүүхийн ажилтны мэргэжлийн ёс зүйн шаардлага
4.1. Шүүхийн ажилтан нь мэргэжлийн ёс зүйн дараах шаардлагыг баримтлан ажиллана. Үүнд:
4.1.1. Хууль тогтоомж, “Хэргийн хөдөлгөөний стандарт” болон ажлын байрны тодорхойлолтод заасан чиг үүргийг мэргэжлийн өндөр түвшинд гүйцэтгэх;
4.1.2. Шүүхэд хянан шийдвэрлэгдэж байгаа хэрэг, маргааны талаар тухайн хэргийн оролцогч, сонирхогч этгээдэд мэргэжлийн зөвлөгөө өгөхгүй, аливаа хэлбэрээр бусдад зуучлахгүй байх;
4.1.3. Шүүгчийн туслах, нарийн бичгийн дарга нь хэргийн нэхэмжлэгч, хариуцагч, гуравдагч этгээд, итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч зэрэг хэргийн оролцогчидтой төрөл садан, найз нөхдийн болон ойр дотны харилцаатай бол сонирхолын зөрчилтэй гэдгээ шүүгч, тамгын газар, хэлтэс, албаны даргад бичгээр мэдэгдэж, тухайн хэргийн хянан шийдвэрлэх ажиллагаа болон шүүх хуралдаанд оролцохоос татгалзах;
4.1.4. Эцэслэн шийдвэрлэгдээгүй хэрэг, маргааны талаар хувийн таамаглал, урьдчилсан дүгнэлтээ бусдад илэрхийлэхгүй байх;
4.1.5. Удирдах албан тушаалтан, Ерөнхий шүүгч, шүүгчийн хууль бус аливаа шаардлага, хүсэлтээс татгалзах, энэ талаар холбогдох албан тушаалтан, байгууллагад мэдэгдэх;
4.1.6.Хөдөлмөрийн сахилга бат, байгууллагын дотоод журмыг чанд сахин ажиллах;
4.1.7. Өөрийн гадаад төрх байдал, хувцаслалтаараа төрийн алба болон шүүхээр үйлчлүүлж байгаа иргэдэд хүндэтгэлтэй хандах;
4.1.8. Хүнд суртал гарган бусдыг чирэгдүүлэхгүй байх;
4.1.9. Шүүхийн байгууллагын эд хөрөнгийг ариг, гамтай ашиглаж, зүй зохистой зарцуулах;
Тав. Ёс зүйн бусад шаардлага
5.1. Шүүхийн ажилтан нь ёс зүйн дараах шаардлагыг баримтлан ажиллана. Үүнд:
5.1.1. Өөрийн ажил, албан тушаал, чиг үүрэг, шүүхийн үйл ажиллагааны талаар бусдад үнэн зөв мэдээлэл өгдөг байх;
5.1.2. Хөрөнгө орлогын мэдүүлгээ зохих журмын дагуу хуулийн хугацаанд үнэн зөв гаргаж өгөх;
5.1.3. Ажлын байранд болон албан үүргээ гүйцэтгэх үедээ согтууруулах ундаа хэрэглэхгүй байх;
5.1.4. Ажлын бус цагаар шүүхийн нэр хүндэд харшлах аливаа зохисгүй байдлыг гаргахгүй байх;
Зургаа . Хариуцлага
6.1.Энэ дүрмийг зөрчсөн шүүхийн ажилтанд Төрийн албаны болон Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасны дагуу эрх бүхий албан тушаалтан сахилгын шийтгэл ногдуулна.
ШҮҮХИЙН ЗАХИРГААНЫ АЖИЛТНЫ АЖЛЫН БАЙРАНД ДАГАЖ МӨРДӨХ
ХАРИЛЦАА, ХАНДЛАГЫН НИЙТЛЭГ ЖУРАМ
Нэг.Нийтлэг үндэслэл
1.1.Шүүхийн захиргааны ажилтнаас ажлын байранд баримтлах харилцаа, хандлагыг энэ журмаар зохицуулна.
1.2.Энэ журам Шүүхийн тухай багц хууль болон холбогдох хууль тогтоомжид нийцсэн байна.
Хоёр.Баримтлах зарчим
2.1.Шүүхийн захиргааны ажилтан /цаашид “ажилтан” гэх/ нь дараах зарчмыг баримтална:
1/хууль дээдлэн шударга ёс, тэгш байдлыг хангаж, хүний эрх, эрх чөлөөш хүндэтгэх;
2/төрийн албан хаагчийн болон шүүхийн ажилтны ёс зүйг чанд сахих;
3/шүүгчийг хүндэтгэх;
4/иргэнд үзүүлэх үйлчилгээг бүрэн, чанартай, ажил хэрэгч, соёлтой, шуурхай гүйцэтгэх;
5/үйлчилгээний таатай орчинг бүрдүүлэх;
6/дэвшилтэт арга барилыг эрэлхийлэн өөрийгөө байнга хөгжүүлж, ур чадвараа дээшлүүлэх;
Гурав.Ажилтанд тавих шаардлага
3.1.Ажилтан шүүгч, иргэд, хэргийн оролцогчидтой харилцахдаа дараах дэг журмыг баримтална:
1/үйлчлүүлэгчдэд өөрийн нэр, албан тушаал, эрхэлдэг ажлыг ямагт танилцуулж, ажил хэрэгч харилцаа үүсгэх;
2/үйлчлүүлэгчийн хүсэлтийг хуулийн хүрээнд хангах талаар санаачилга гаргаж ажиллах;
3/иргэдийн асуулт, хүсэлтийг анхааралтай сонсож, бүрэн ойлгож, зөв чиглүүлж өгөх, хугацаа шаардагдах асуудлаар хандсан тохиолдолд тодорхой хугацааг тохирч, хариу өгөх;
4/үйлчлүүлэгчтэй ярилцаж байх үедээ өөр зүйлд анхаарлаа хандуулах, гар утсаар ярих, бусадтай давхар харилцахгүй байх;
5/зайлшгүй тохиолдолд иргэнийг хүлээлгэх шаардлага тулгарвал учир шалтгааныг тодорхой тайлбарлах;
6/хэрэг, баримтын бүрэн бүтэн байдлыг хангах зорилгоор албан өрөөндөө иргэдийг үлдээхгүй байх;
7/иргэдийн зүгээс тааламжгүй харьцсан ямар ч тохиолдолд эерэг тайван, тэвчээртэй, хүлээцтэй байх;
8/иргэдийн хүссэн мэдээллийг тухай бүр шуурхай өгөх ба мэдээллийг шууд өгөх боломжгүй тохиолдолд хэзээ, хэрхэн мэдээлэх боломжтойгоо тэдэнд тайлбарлан өгч, хугацаанд нь мэдээлэхийг эрмэлзэх;
9/цахим шуудангаар ирсэн хүсэлтэд ажлын 5 өдөрт багтаан тодорхой цэгцтэй хариу илгээж, дэлгэрэнгүй мэдээллийг авах эх сурвалжийг тодорхой зааж өгөх.
3.2.Ажилтан гадаад төрх, хувцаслалтанд дараах шаардлагыг баримтлана:
1/ажлын байранд удирдах ажилтны маркетингд нийцсэн, энгийн даруу, ажил хэрэгч албаны хувцас өмсөнө;
2/ажлын байранд пүүз, жинс, спортын хувцас өмсөхгүй байх;
3/эмэгтэйчүүдийн гутлын өсгий удирдах ажилтны маркетингийн шаардлагад нийцсэн байх бөгөөд үсээ этгээд өнгөөр будах, засуулах, нүүр, хумсны будалт, гоёл чимэглэлийн зүйл нь энгийн даруу байх ба үйлчлүүлэгчид итгэл төрүүлэхүйц байх;
4/үйлчилгээ, техникийн ажилтнууд зориулалтын ажлын хувцас хэрэглэж байх;
5/ажил эхлэхээс өмнө өөрийн ажлын байр, техник хэрэгслийн бэлэн байдлыг шалгаж байх.
Дөрөв.Хориглох зүйл
4.1.Ажилтан дараах үйлдэл гаргахаас зайлсхийнэ:
1/ажиллаж байгаа байгууллага, түүний удирдлага болон үйлчлүүлэгч, олон нийтийн хоорондын харилцаанд сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүй аливаа үйлдэл гаргах;
2/үйлчлүүлэгчийг үндэслэлгүйгээр хүлээлгэх, тэдний тавьсан асуултанд хайхрамжгүй хандах, зохимжгүй зан авир гаргах;
3/иргэдийн дэргэд хувийн асуудал ярих, хэт чанга ярих, чанга инээх, хэн нэгийгээ товчилсон болон буруу нэрээр дуудах, этгээд үг хэллэг хэрэглэх, шивнэлдэх, гараа халаасандаа хийх, иргэдтэй маргалдах, хэл амаар доромжлох, залхсан, эсвэл уцаарласан өнгөөр харьцах, айлган сүрдүүлэх, догшин хэрцгий харьцах, дарамтлах, үзэл бодлоо тулгах зэрэг зан авир гаргах;
4/иргэдийг яс үндэс, хүйс, арьсны өнгө, боловсрол, мэргэжил, гадаад үзэмж, албан тушаал, нэр хүндээр ялгаварлаж хандах, үл тоомсорлосон сэтгэгдэл төрүүлэхүйц үйлдэл хийх, хүнд суртал гарган үндэслэлгүй чирэгдүүлэх, гаргасан нэхэмжлэл, өргөдөл, гомдол, хүсэлт, хэргийн талаар маргах, уурлах, үгүйсгэх, өөрийг нь шалтгаангүйгээр буруутгах, танил тал харж, хувийн ашиг сонирхлын үүднээс хандах, бусдын нөлөөнд автах, аливаа иргэн болон байгууллагын эрх ашгийг илүүд үзэх;
5/иргэдийн гаргасан хүсэлтийг үл тоомсорлон ач холбогдлыг бууруулах бие даан шийдвэрлэх боломжтой асуудлыг хариу өгөхгүй орхих, бусдад шилжүүлэх зэрэг зохисгүй байдал гаргах;
6/ажил үүрийн дагуу олж авсан иргэдийн хувийн болон албаны нууцтай холбоотой мэдээллийн талаар бусдад ярих, задруулах;
7/албан үүргээ гүйцэтгэн үйлчилгээ үзүүлж буй үед ном, сонин унших, хөгжим сонсох, тоглоом тоглох;
8/албан конторт тамхи татах, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэх.
Тав.Хяналт, хариуцлага, урамшуулал
5.1.Энэхүү журмыг ажилтан чанд мөрдөн ажиллана.
5.2.Журмын биелэлтэд шүүхийн тамгын газрын дарга, шүүхийн зохион байгуулалт хариуцсан мэргэжилтэн нар өдөр тутмын хяналт тавина.
5.3.Энэ журмыг зөрчсөн үйлдлийн талаарх гомдол, мэдээллийг шүүгч, иргэн, хуулийн этгээд Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн даргад болон шүүхийн тамгын газрын даргад бичгээр ирүүлнэ. Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга, шүүхийн тамгын газрын дарга уг гомдол, мэдээллийг хүлээн авснаас хойш ажлын 1 өдрийн дотор Шүүхийн захиргааны ажилтны ёс зүйн хороонд шилжүүлнэ.
5.4.Энэ журмын 5.3-т заасан гомдол, мэдээллийг Шүүхийн захиргааны ажилтны ёс зүйн хорооны ажиллах журамд заасны дагуу хянан шийдвэрлэнэ.
5.5.Ажилтан энэ журмын 3.2-т заасныг зөрчсөн бол байгууллагын хөдөлмөрийн дотоод журамд заасны дагуу Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга, шүүхийн тамгын газрын дарга хуульд заасан сахилгын арга хэмжээ авна.
5.6.Ажилтан энэ журмын 3.1, 4.1-д заасныг зөрчсөн бол Шүүхийн захиргааны ажилтны ёс зүйн хорооны дүгнэлтийг үндэслэн Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга, шүүхийн тамгын газрын дарга хуульд заасан сахилгын арга хэмжээ авна.
5.7.Энэ журмын 5.5, 5.6-д заасан сахилгын арга хэмжээ авагдсан ажилтныг тухайн жилд байгууллагын зардлаар дотоод, гадаадад суралцуулахгүй байх, гадаад улсад албан томилолтоор явуулахгүй байх, тусламж, шагнал, урамшуулал олгохгүй байх, албан тушаал дэвшүүлэхгүй байх үндэслэл болно.
5.8.Энэ журмын дагуу иргэдэд чанартай үйлчилгээ хүргэж байгаа ажилтны ажлын үр дүнг хагас, бүтэн жилээр дүгнэж урамшуулна.